แปลงผักในบ้านย่านลาดพร้าวของ ‘เจ้าชายผัก’ นคร ลิมปคุปตถาวร ปลูกเอง กินเอง สารพันพืชผักกว่า 30 ชนิด ยืนยัน ‘ซิตี้ฟาร์ม’ ทำได้ แถมคลายเครียด
จากเด็กหนุ่มที่ไม่เคยปลูกผักหรือต้นไม้ใดๆ มาก่อน วันนี้ นคร ลิมปคุปตถาวร หรือ “เจ้าชายผัก” ในโลกออนไลน์ มีความสุขกับการค่อยๆ หว่านเมล็ดพันธุ์ปลูกผักในแปลงสวนครัวที่บ้าน ชายหนุ่มตั้งใจว่าอยากขยายเครือข่าย “ชุมชนคนปลูกผักในเมือง” ชวนกันมาเริ่มต้นเรียนรู้การพึ่งพาตนเองง่ายๆ ที่ทุกคนเริ่มต้นได้ไม่ว่าจะอยู่บ้านหรือคอนโดมิเนียม
ยังนึกออกไหมว่าเคยปลูกผักครั้งสุดท้ายเมื่อไหร่และปลูกต้นอะไร? สมัยเด็กๆ หลายคนคงเคยเพาะถั่วงอกไปส่งคุณครู เฝ้ารอคอยดูการเติบโตของเมล็ดถั่วที่ค่อยๆ งอกในภาชนะ เคยรดน้ำพรวนดินแปลงผักสวนครัวในโรงเรียนกันสนุกสนาน
แต่พอโตเป็นผู้ใหญ่ หลายคนเคยชินกับวิถีชีวิตเร่งรีบในสังคมเมือง กินอยู่แบบ Ready to Eat ใช้ตู้ไมโครเวฟแทนตู้กับข้าว จนคิดไปว่าการปลูกผักกินเองในชีวิตประจำวันกลายเป็นเรื่องไกลตัว
ความจริงแล้วถึงใช้ชีวิตในเมือง จะอยู่ทาวน์เฮ้าส์เล็กๆ หรือแม้แต่อยู่ห้องแถว หอพัก อพาร์ตเมนต์ หรือคอนโดขนาดไม่กี่ตารางเมตร ถ้าอยากปลูกผักกินเองก็ทำได้และไม่ยุ่งยากอย่างที่คิด ใครที่คิดว่าตัวเองปลูกต้นไม้ไม่เป็นก็เริ่มปลูกได้ แถมยังเป็นการรักษาสุขภาพง่ายๆ ที่เริ่มต้นได้เองอีกด้วย
นคร ลิมปคุปตถาวร หรือ ?เจ้าชายผัก? แห่งเครือข่ายตลาดสีเขียว ผู้มุ่งมั่นปลูกผักสวนครัวในบ้านย่านลาดพร้าวมานาน ชี้ให้ดูแปลงผักย่อมๆ ขนาด 30 ตารางเมตร ที่ดูน่าจะเหมือนซอกเล็กๆ ข้างโรงจอดรถมากกว่า แต่สามารถปลูกพืชผักนานาพันธุ์ได้ถึงกว่า 20 ชนิด ปลูกอย่างละเล็กละน้อยแซมกันไป มีทั้งผักโขม ผักบุ้ง โหระพา ตำลึง ผักเป็ดน้ำ กระชาย อ่อมแซบ หญ้าหนวดแมว ผักชีฝรั่ง มะกรูด มะรุม มะแว้ง มะเขือม่วง และอีกมากมาย
นคร ออกตัวว่า ?สวนผักผมดูรกๆ หน่อยนะ? แต่เพราะปลูกไว้รกๆ อย่างนี้ต้นไม้ถึงไม่มีโรค และไม่ต้องพ่นยาเลย เพราะความหลากหลายจะสร้างความสมดุล อย่างเช่น ปลูกดอกไม้ไว้กับผักหลายชนิดๆ เพื่อช่วยล่อแมลงชนิดอื่นๆ เข้ามาให้เกิดการควบคุมกันเองตามธรรมชาติ?????
ส่วนข้างบ้านอีกมุมหนึ่ง เจ้าของบ้านทำไว้เป็นมุมจำลองสาธิตเล็กๆ ให้คนในเมืองที่มาร่วมอบรมเวิร์คช็อปปลูกผักสวนครัว ซึ่งอบรมจบไป 3 รุ่นแล้ว ได้เห็นตัวอย่าง ?ของจริง? ว่าถึงจะมีพื้นที่แค่ระเบียง มีแสงแดดรำไร เราสามารถปลูกผักไว้ในภาชนะที่เป็นหวายอย่างนี้ได้ ไม่ได้ใช้พื้นที่มากมายอะไรเลย
?ผักที่ปลูก ผมเก็บมากินอยู่ทุกวัน เมื่อวานเพิ่งจะกินผักโขมไป ที่เห็นต้นผักกาดแหว่งๆ ก็เพิ่งเก็บไปกินเหมือนกัน? นครเล่าไปยิ้มไป
กว่าจะมาเป็นนักปลูกผักปลอดสารมือต้นๆ ของเครือข่ายตลาดสีเขียว พูดคุยแลกเปลี่ยนเรื่องการปลูกผักบนเว็บบอร์ด thaigreenmarket.com เจ้าของฉายา ?เจ้าชายผัก? ในโลกออนไลน์ เล่าว่า เขาเคยเป็นคนหนึ่งที่ไม่เคยปลูกผักหรือต้นไม้มาก่อน ใช้ชีวิตเป็นเด็กกรุงเทพฯธรรมดา ที่บ้านทำธุรกิจขายแอร์ แค่สอบเข้าเรียนต่อคณะวิทยาศาสตร์ สาขาเทคโนโลยีการเกษตรมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ได้ก็ดีใจแล้ว
แต่พอเรียนไปเรื่อยๆ ได้ออกไปฝึกงานจริง ไปคลุกคลีกับชาวบ้าน ซึ่งเริ่มหันจากเกษตรเคมี มาทำเกษตรอินทรีย์มากขึ้น จึงค่อยๆ ซึมซับมาเรื่อย เริ่มต้นอยากลองวิชาลงมือทำแปลงปลูกผักง่ายๆ ที่มหาวิทยาลัยก่อน เริ่มจากแปลงสองแปลงไว้กินเองบ้าง แจกจ่ายคนอื่นบ้าง
จนกระทั่งมีโอกาสไปฝึกงานที่ประเทศออสเตรีย ได้เห็นไอเดีย ?ซิตี้ฟาร์ม? ที่หลายประเทศหันมารณรงค์ให้คนปลูกผักสวนครัวไว้กินเองในบ้าน ให้คนในเมืองได้เรียนรู้วิถีการบริโภคแบบพึ่งตนเอง เหลือจากบริโภคแล้วจึงรวมกลุ่มกันเอาไปขายในตลาดนัดหรือขายให้ร้านอาหารใน ท้องถิ่น บางแห่งมองกันจริงจังไปไกลถึงความมั่นคงด้านอาหาร ทำอย่างไรให้มีแหล่งผลิตอาหารอยู่ในเมืองมากขึ้น
น่าคิดไม่น้อยว่า ตอนนี้ถ้าเราอยากกินผักสดๆ ปลอดสารพิษสักต้น ผลผลิตเหล่านั้นจะต้องเดินทางขนส่งมาไกลสักแค่ไหน นคร บอกว่า ความตั้งใจที่อยากจะสร้างแนวร่วม ?ชุมชนคนปลูกผักในเมือง? อาจจะเป็นประเด็นเล็กๆ จริงอยู่ที่เราจะพึ่งพาตนเองไม่ได้ทั้งหมด แต่การเรียนรู้ที่จะพึ่งพาตนเองได้บ้าง โดยเริ่มจากเรื่องเล็กๆ เป็นเรื่องที่ดี
?อย่างน้อยถ้าทำได้สักหนึ่งในสี่อย่างที่ในหลวงรับสั่ง มันช่วยให้เรารู้สึกมีคุณค่าขึ้นนะ ผมว่าอยู่กับดินมันเป็นของจริง ดินอาจจะงอกแบงก์ไม่ได้ แต่งอกเงยเอาอาหารที่เราเก็บกินได้ไม่อดตาย ผมเลยเลือกที่จะเริ่มต้นด้วยการปลูกผัก?
7-8 ปีที่ผ่านมา นครจึงเริ่มต้นที่ตัวเองก่อน เขาลงมือปลูกผักสวนครัวในบ้านเป็นงานอดิเรก และทำอย่างจริงจัง จนกระทั่งเริ่มขยายเครือข่ายเปิดคอร์สอบรมปลูกผักให้กับคนที่สนใจเหมือนๆ กันมารวมกลุ่มกันในช่วงวันหยุด
คนที่มาเรียนมีทั้งวัยเกษียณ คนทำงานออฟฟิศอายุยี่สิบสามสิบต้นๆ ที่อยากหางานอดิเรกให้กับชีวิต ตอนนี้เริ่มมี 2-3 คนที่กลับไปลงมือปลูกผักไว้กินเอง แถมยังถ่ายรูปมาอวดในเฟซบุ๊คส่งมาให้ดูว่ามีพัฒนาการไปถึงไหนแล้ว
? บางคนมาถึงปุ๊บ จริงจังมากเลย ถามผมเลยนะต้องปลูกเท่าไหร่ถึงจะพอกิน ต้องคำนวณยังไง ผมบอกใจเย็นๆ ค่อยๆ ฝึกฝีมือไปก่อน บางคนอยากทำเป็นอาชีพ บอกว่ามีที่อยู่ 6-7 ไร่ช่วยมาดูให้หน่อย ส่วนบางคนอยากปลูกไว้กินเอง และมีบางคนมีที่ดินใกล้โรงเรียนเลยคิดว่าอยากทำเป็นพื้นที่เกษตรสาธิตเปิด ให้เด็กๆ ได้มาเรียนรู้ ??
ในอนาคต นครยังมีโครงการอยากปรับปรุงตึกร้างเก่าๆ ที่อยู่ในซอยแถวบ้านย่านลาดพร้าว 71 ทำเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้ ?ซิตี้ฟาร์ม? จุดพบพูดคุยแลกเปลี่ยนระหว่างคนที่สนใจปลูกผักเหมือนๆ กัน
ล่าสุด แรงบันดาลใจในการปลูกผักเริ่มขยายตัวมากขึ้น โดยปีนี้ถือเป็นปีแรกที่มีโครงการประกวด ?สวนผักในบ้านฉัน? ซึ่งนครร่วมเป็นหนึ่งในกรรมการโครงการด้วย โดยเปิดให้ชาวกรุงเทพฯและปริมณฑล ส่งผลงานแปลงผักในบ้านมาประกวด เปิดรับสมัครผลงานถึงวันที่ 20 สิงหาคม 2552 และเป็นกิจกรรมส่วนหนึ่งของงานมหกรรมสมุนไพรแห่งชาติครั้งที่ 6 ซึ่งจะมีขึ้นวันที่ 2-6 กันยายน 2552 โดยนคร อยู่ระหว่างเตรียมเพาะต้นกล้าผักที่จะนำไปร่วมออกบูธจัดแสดงให้ความรู้แก่ ผู้สนใจตามไปพบกันได้ในงาน
มือใหม่หัดปลูกผัก
ตอนนี้ภายในบริเวณบ้านของ ?เจ้าชายผัก? ปลูกผักเอาไว้มากกว่า 30 ชนิด เจ้าตัวบอกว่า จะเลือกปลูกผักที่กินได้ หรือใช้ประโยชน์ได้ มีทั้งซื้อเมล็ดพันธุ์ที่ขายตามท้องตลาดทั่วไปมาปลูก เช่น ผักบุ้ง ผักคะน้า ส่วนผักพื้นบ้านบางอย่าง หากมีโอกาสไปต่างจังหวัดก็จะขอพันธุ์จากชาวบ้านมาปลูก เช่น ผักแต้วเอามาจากสกลนคร เป็นต้น
สำหรับมือใหม่หัดปลูกผัก นคร แนะนำว่า ง่ายที่สุดให้เริ่มจากผักที่เราชอบกิน ตัวเขาเองก็เริ่มต้นจากจดรายการก่อนว่าชอบกินผักอะไร จากนั้นมาดูว่ามีผักอะไรที่น่าจะปลูกได้บ้าง
หัวใจความสำเร็จของการปลูกผักที่สำคัญที่สุด คือ การปรุงดินให้ดีแล้วพืชจะแข็งแรง ยกตัวอย่างเมื่อไหร่มีเพลี้ย หมายถึงดินอาจจะแน่น ทำให้รากดูดอาหารไม่สมบูรณ์ ใบเลยไม่แข็งแรง
?ที่บอกกันว่าถ้าเป็น ?คนมือร้อน? ปลูกต้นไม้อะไรไม่ขึ้น จริงๆ แล้วมือร้อนก็หมายถึงคนที่ใจร้อน ปลูกผักจริงๆ แล้วไม่ยาก แต่ต้องเป็นคนใส่ใจ เช้าเย็นมาดูแลหน่อยก็ดี มารดน้ำมาพรวนดินเล็กน้อย?
นคร ฝากเอาไว้ด้วยว่า ถ้าอยากเริ่มปลูกผัก อย่าคิดยากเกินไป เดี๋ยวจะหมดกำลังใจเสียก่อน บางคนคิดใหญ่ถึงขั้นฉันจะปลูกผักกินเองจะไม่ซื้ออาหารจากที่อื่นอีกต่อไป จริงๆ แล้วแค่ได้ทำและมีความสุข เพลิดเพลินกับการปลูกต้นไม้ แค่นั้นก็เพียงพอแล้ว ไม่ใช่ปลูกไปเครียดไป ทำแล้วก็เบียดเบียนตัวเอง…ชีวิตประจำวันก็เครียดพอแล้ว ชั่วโมงปลูกผักควรเป็นช่วงเวลาที่ได้ผ่อนคลาย มาปลูกต้นไม้กันด้วยใจที่เป็นสุข
